Tytuł Gaude, Mater Polonia Raduj się Polsko, Ojczyzno Ciesz się, Matko Polsko Autor słów  Wincenty z Kielc
Boroń Piotr [6] Dokonał tłumaczenia oryginału z języka łacińskiego. anonim [8] Autor muzyki Klonowski Teofil Tomasz [1] Jest to domniemany autor czterogłoskowego opracowania muzycznego. Gorczycki Grzegorz Gerwazy [1], [4] Dokonał czterogłosowego opracowania muzycznego. Wincenty z Kielc [8] Data powstania -
Utwór pochodzi z XIII w. | 654321Wariant:Tekst utworu Wariant 1 Gaude, Mater Polonia, Prole fecunda nobili, Summi Regis magnalia Laude frequenta vigili. Cuius benigna gratia Stanislai Pontificis Passionis insignia Signis fulgent mirificis. Tyranni truculentiam Qui dum constanter arguit Martyrii victoriam Membratim caesus meruit. Sic Stanislaus Pontifex Transit ad caeli curiam, Ut apud Deum opifex Nobis imploret veniam. Ergo, felix Cracovia, Sacro donata corpore, Deum, qui fecit omnia, Benedic omni tempore. Sit Trinitati gloria, Laus, honor, iubilatio, De Martyris victoria Sit nobis exsultatio. Amen. [1], [3], [5], [6] Wariant 2 Raduj się Polsko, Ojczyzno Szlachetnym synem wsławiona; Króla wieczności wychwalaj Za Jego dzieła wspaniałe. On bowiem sprawił swą łaską, Że Święty biskup Stanisław Blaskiem potężnym jaśnieje Przez śmierć męczeńską i cuda. Ganiąc odważnie monarchę Za jego czyny okrutne, Palmę męczeństwa otrzymał, Gdy rozsiekano go mieczem. Tak umierając zasłużył, By wejść do chwały niebieskiej; Możny opiekun narodu Do Boga za nami się wstawia. Przeto, szczęśliwy Krakowie, Świętego ciała strażniku, Stwórcę całego wszechświata Błogosław w każdej godzinie. Ojcu, Synowi, Duchowi Niech będzie cześć nieustanna; Dla nas wesele i pokój Przez męczennika zwycięstwo. Amen. [1] Wariant 3 Ciesz się, Matko Polsko, bo syna masz szlachetnego. Sław liczne niezwykle czyny godnego sługi bożego. Bowiem dobroć i łaska biskupa Stanisława, męczeństwem naznaczona w niezwykłych jaśnieje blaskach. [3], [4], [8] Wariant 4 Ciesz się, Matko Polsko, ze szlachetnego syna. Wysławiaj wielkie czyny sługi bożego. Bóg bowiem swą łaską zdziałał, że święty Stanisław Przez swe męczeństwo i cuda jaśnieje wielkim blaskiem. Sprzeciwił się królowi, gdy ten działał okrutnie I zginąwszy od miecza w poczet męczenników wszedł. Zaiste zasłużył sobie, by w niebios bramy wejść I przed Bogiem Wszechmocnym jest orędownikiem nam. Zatem, szczęśliwy Krakowie, dawco świętego ciała Boga Stwórcę wszechrzeczy błogosław więc wiecznie. Trójcy Świętej niech chwała dana będzie i cześć, A nam łaska i pokój za jego sprawą bądź. Amen. [6] Wariant 5 Gaude Mater Polonia, prole fecunda nobili, Summi Regis magnalia Laude frequenta vigili. Amen. Cuius benigna gratia Stanislai Pontificis passionis insignia Signis fulgent mirificis. Amen. [4], [8] Wariant 6 Gaude, mater Polonia, prole fecunda nobili. Summi Regis magnalia laude frequenta vigili. Amen. [2], [7] Informacje dodatkowe Gaude Mater Polonia jest hymnem z trzynastowiecznej łacińskiej historii rymowanej, której twórcą jest Wincenty z Kielc (ok. 1200 ok. 1261). Był on dominikaninem, kanonikiem krakowskim, a także pierwszym znanym z imienia kompozytorem polskim. Hymn ten jest jednym z najpiękniejszych śpiewów chorałowych późnego średniowiecza[3]. Najstarszy jego zapis pochodzący z 1372 r. znajduje się w Antyfonarzu kieleckim[5]. Geneza utworu: w 1079 r. poniósł śmierć męczeńską biskup krakowski Stanisław ze Szczepanowa, który sprzeciwiał się królowi Bolesławowi Śmiałemu. Zbrodnia ta przyspieszyła klęskę jej sprawcy – króla. Utraciwszy tron, szukał schronienia na Węgrzech. Tymczasem kult Męczennika w okresie rozbicia dzielnicowego przybierał coraz większe rozmiary, potęgowany legendą o cudownym zrośnięciu się ciała, poćwiartowanego z woli króla. Taką odmianę losu wróżono i dla Polski[6]. Dlatego św. Stanisław został uznany, obok św. Wojciecha za głównego patrona Polski[8]. W procesie kanonizacyjnym – uwieńczonym Roku Pańskiego 1253 r. sukcesem w Asyżu – niepoślednią rolę odegrał Wincenty z Kielc – autor hymnu[6]. Melodia utworu nie jest dziełem Wincentego z Kielc, lecz została przez niego przejęta z trzynastowiecznego hymnu na cześć św. Dominika – Gaude Mater Ecclesia – wywodzącego się ze środowiska dominikanów włoskich. Podniosły, pełen majestatu charakter tej pieśni sprawił, że już w okresie średniowiecza zyskała ona wielką popularność i była przez wieki śpiewana, aż po dzień dzisiejszy, w chwilach szczególnie uroczystych[3]. W oryginale pieśń ta zanotowana jest w jednogłosie, w czasach późniejszych opracowywano ją czterogłosowo w łatwej homofonicznej fakturze. W takiej postaci utwór zyskał dużą popularność wśród amatorskich zespołów śpiewaczych, zwłaszcza wśród chórów studenckich, które do dziś wykonują ją w uroczystych momentach roku akademickiego. Autorstwo czterogłosowego opracowania Gaude Mater Polonia przypisywano błędnie przez długie lata G. G. Gorczyckiemu, wybitnemu kompozytorowi z przełomu XVII i XVIII w. W rzeczywistości pieśń tę opracował na cztery głosy Teofil Klonowski, autor zbioru pieśni chóralnych pt. Szczeble do nieba (Poznań 1867)[4]. Pieśń Gaude Mater Polonia na równi z  Bogurodzicą pełnił w dawnych wiekach rolę hymnu narodowego. Autor tekstu nieznany. Hymn do dziś zachował swą żywotność. Jest często wykonywany w czasie uroczystości kościelno-narodowych. W ostatnich czasach wykonywany z okazji pielgrzymek Ojca Świętego Jana Pawła II do ojczyzny: „Ciesz się, Matko Polsko, bo syna masz szlachetnego[8]...” | |